Od 2016 roku na gruncie kodeksu pracy wyróżniono trzy rodzaje umów o pracę:
- umowa na okres próbny,
- umowa na czas określony,
- umowa na czas nieokreślony.
Do grupy umów na czas określony wprowadzono także umowy na zastępstwo, umowy na czas kadencji oraz umowy na prace sezonowe/ dorywcze. Należy pamiętać, że wobec tychże umów nie będą miały zastosowania przepisy dotyczące omawianych limitów.
Limit 33 miesięcy i 3 umów
Zgodnie z art. 25 (1) § 1 kp okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech. Tym samym wyróżniono dwa limity:
- limit 33 miesięcy
- limit 3 umów.
Limit 33 miesięcy został wprowadzony na gruncie noweli kodeksu pracy 22 lutego 2016 r. Jednak należy pamiętać, że limit 3 umów o pracę zawartych na czas określony nie jest żadnym novum, bowiem ten limit istniał od 2 czerwca 1996 r.
Jakie problemy praktyczne wiążą się z omawianym limitem?
Zauważyłam, że często kadrowcy oraz pracodawcy tkwią w błędnym przekonaniu, że limit 33 miesięcy i 3 umów musi być wykorzystany jednocześnie. Jest to błąd! Dlaczego? Zawsze powtarzam, że 99 % odpowiedzi na nurtujące pytania kadrowców jest w kodeksie pracy, który należy czytać i znać. Sama konstrukcja art. 25 (1) § 1 i 3 kp daje nam już odpowiedź (spójrz powyżej i poniżej).
art. 25 (1) § 3 kp: Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony jest dłuższy niż okres, o którym mowa w § 1, lub jeżeli liczba zawartych umów jest większa niż liczba umów określona w tym przepisie, uważa się, że pracownik, odpowiednio od dnia następującego po upływie okresu, o którym mowa w § 1, lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony, jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.
Tym samym istnieje możliwość zawarcia jednej umowy o prace na czas określony na 5 lat, ale po 33 miesiącach z mocy prawa przekształci się ona w umowach na czas nieokreślony. Idąc w przeciwny kierunku można wskazać, ale zawarcie trzech kolejno umów na czas określony trwających nawet po jednym dniu będzie wiązało się z konsekwencją tego, iż czwarta umowa będzie musiała być zawarta na czas nieokreślony.
Pamiętaj!
Do limitu trwania umowy na czas określony 33 miesięcy/ 3 umów nie wlicza się umowy o pracę zawartej na okres próbny.
Należy także pamiętać, że w związku z tym, że limit czasowy 33 miesięcy wprowadzono w 2016 roku, oznacza, że dopiero od wprowadzenia tychże przepisów do kodeksu pracy tenże limit będzie stosowany. Jak powszechnie wiadomo prawo nie działa wstecz. Tym samym jeżeli przed 22 lutym 2016 r. strony zawarły umowę na czas określony, np. na 10 lat i na dzień 22 lutego 2016 r. umowa ta trwała już 5 lat, to limit będzie liczony dopiero od chwili wejścia w życie przepisów.
Pamiętaj!
Limit umów na czas określony liczy się niezależnie przerw pomiędzy umowami.
Przykład: Pracodawca zawarł‚ z pracownikiem umowę o pracę na czas określony 5 lat 01.01.2017 r. Zgodnie z art. 25 (1) § 3 kp od 1 października 2019 r. umowa została przekształcona w umowę na czas nieokreślony. Następnie umowa została rozwiązana za porozumieniem stron w dniu 16 lipca 2020 r. Strony postanowiły ponownie zawrzeć umowę o pracę w dniu 1 września 2021 r. Umowę jaką mogą zawrzeć to umowa na czas nieokreślony, albowiem wykorzystano limit 33 miesięcy po 2016 roku.
Przykład: Strony zawarły stosunek pracy w latach 1987-1996. W tym czasie były podpisane trzy umowy na czas określony. Następnie w dniu 16 maja 2020 r. strony postanowiły zawrzeć kolejny stosunek pracy. Umowę jaką mogą zawrzeć to umowa na czas nieokreślony, ponieważ wykorzystano limit trzech umów na czas określony.
Przykład: Zgodnie z zasadą swobody zawierania umów o pracę, strony od razu zawarły umowę o pracę na czas nieokreślony w dniu 17 marca 2018 r. Umowa trwała do 31 grudnia 2020 r., gdy rozwiązała się na skutek upływu okresu wypowiedzenia dokonanego przez pracownika. Strony postanowiły ponownie zawrzeć stosunek pracy. Z uwagi na to, że przed i po 2016 roku nie wykorzystano limitu 3 umów o pracę na czas określony oraz 33 miesięcy umowy na czas określony po 2016 roku będzie można zawrzeć umowę na czas określony.
Wyłączenia limitów
Limitów nie stosuje się do umów o pracę zawartych na czas określony:
- przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu zgodnie z art. 177 § 3 kp.
- w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
- w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
- w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie
– jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.
Pracodawca zobowiązany jest zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy, w formie pisemnej lub elektronicznej, o zawarciu umowy o pracę z uchybieniem limitów 33 miesięcy lub 3 umów o pracę na czas określony wraz ze wskazaniem przyczyn zawarcia takiej umowy, w terminie 5 dni roboczych od dnia jej zawarcia. PIP nie bada przyczyn obiektywnych podanych przez pracodawcę. Konsekwencje pracodawca może ponieść w związku z niewywiązaniem się z obowiązku informacyjnego, a nie za to, że przyczyny podane w umowie zdaniem PIP nie są obiektywne.
Pozdrawiam,
Karolina Niedzielska
