Różnica pomiędzy zasiłkiem chorobowym a opiekuńczym

Zasiłek chorobowy i opiekuńczy to świadczenia wypłacane z ubezpieczenia chorobowego w związku z pojawieniem się niezdolności do pracy ubezpieczonego w związku z jego chorobą lub innej osoby, nad którą sprawuje on opiekę. Pomimo tego, że zasiłki te są wypłacane z tego samego funduszu to zasady nabycia prawa do tych zasiłków, zasady wypłaty i ochrona stosunku pracy są odmienne. Z mojego wpisu dowiesz się jakie są różnice pomiędzy tymi zasiłkami.

 

Okres wyczekiwania

Zgodnie z art. 4 ustawy  z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1732) ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:

1. po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu;
2. po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

Do okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:

1.  absolwentom szkół lub uczelni lub osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej;
2.  jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
3. ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego;
4. posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji;
5. funkcjonariuszom Służby Celnej, którzy przyjęli propozycję pracy na podstawie art. 165 ust. 7 i art. 167 ust. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1948, z późn. zm.1)) i stali się pracownikami w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej.

 

Okres wyczekiwania dotyczy tylko i wyłącznie prawa do zasiłku chorobowego. Zasiłek opiekuńczy przysługuje od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, niezależnie od tego czy jest to ubezpieczenie dobrowolne czy obowiązkowe.

 

Ochrona stosunku pracy

Zarówno okres pobierania zasiłku chorobowego oraz zasiłku opiekuńczego jest okresem ochronnym wynikającym z art. 41 kp. Zgodnie z tym przepisem pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także wczasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Jednakże okres pobierania zasiłku opiekuńczego jest okresem ochronnym silniejszym. Dlaczego? Jak wynika z końcowej treści art. 41 kp w niektórych wypadkach istnieje możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia następuje na podstawie art. 53 kp w przypadku długotrwałej choroby pracownika. Jednakże  z treści art. 53 § 2 wynika, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.Tym samym w przypadku choroby pracownika i pobierania przez niego zasiłku chorobowego (i innych świadczeń chorobowych) okres ten jest okresem ochronnym, ale tylko przez pewien czas. Natomiast w przypadku pobierania zasiłku opiekuńczego pracownik podlega ochronie bezwzględnej przed rozwiązaniem z nim umowy o pracę.

 

Wysokość zasiłku

Zasiłek opiekuńczy jest zawsze płacony w wysokości podstawy wymiaru 80%.

Co do zasady zasiek chorobowy przysługuje w podstawie wymiaru 80 %. Może on także wynosić 100% podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy:

1. przypada w okresie ciąży;
2. powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów;
3. powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

 

Zasiłek opiekuńczy zawsze jest wypłacany z funduszu chorobowego. Natomiast zasiłek chorobowy może być wypłacany z funduszu chorobowego, ale także z funduszu wypadkowego, jeśli niezdolność do pracy jest skutkiem wypadku przy pracy, wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy albo stwierdzoną chorobą zawodową. W takiej wypadku wysokość zasiłku wynosi 100% podstawy wymiar.

 

Okres pobierania zasiłku

Z zasiłkiem chorobowym nierozerwalnie wiąże się okres zasiłkowy. Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy  – nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.

Natomiast zasiłek opiekuńczy nigdy nie jest wliczany do okresu zasiłkowego, albowiem na gruncie ustawy zasiłkowej są określone odrębne limity pobierania tego świadczenia. Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres:

1) 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi do lat 8 (w związku z nieprzewidzianym zamknięciem placówki oświatowej, porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki, pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne) oraz chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat

2) 30 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi (chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat; dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat w przypadku: porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki albo pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne);

3) 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym. W przypadku gdy opieka jest sprawowana wyłącznie nad osobami, o których mowa w punktach 2 i 3, zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym.

 

Zasiłek po ustaniu ubezpieczenia chorobowego

Tylko w przypadku zasiłku chorobowego istnieje możliwość jego pobierania po ustaniu ubezpieczenia chorobowego. Takiej możliwości nie ma w przypadku zasiłku opiekuńczego. Zgodnie bowiem z art. 7 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

1. nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;
2. nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

 

Badania kontrolne

W przypadku, gdy niezdolność do pracy pracownika trwała dłużej niż 30 dni pracodawca zobowiązany jest do wysłania pracownika na badania kontrolne. Obowiązek ten nie dotyczy zasiłku opiekuńczego, albowiem nie jest to niezdolność do pracy.

 

Zasiłki a urlop wypoczynkowy

Jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy. Część urlopu niewykorzystaną z powodu czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym. Natomiast zasiłki opiekuńczy w żadnym wypadku nie przerywa ani nie przerywa urlopu wypoczynkowego.

 

Pozdrawiam, Karolina Niedzielska