Praca zdalna coraz większymi krokami zbliża się do naszego kodeksu pracy. Przepisy dotyczące tej instytucji wejdą w życie w dniu 7 kwietnia 2023 r. Im bliżej tej daty tym więcej wątpliwości i pytań praktycznych pojawia się wśród pracodawców, kadrowców oraz samych pracowników. Jednym z tych zadań jest szeroko rozumiany czas pracy przy pracy zdalnej. W tym wpisie omówię systemy czasu pracy, które mogą być stosowane przy pracy zdalnej.
Zgodnie z definicją zamieszczoną w art. 67 (18) kp praca może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
W ramach kodeksu pracy można wyróżnić systemy czasu pracy:
-podstawowy,
-zadaniowy,
-równoważny,
-pracy w ruch ciągłym,
-pracy weekendowej,
-w skróconym tygodniu pracy,
-przerywany system czasu pracy.
Książka Czas pracy
System podstawowy
Najpopularniejszym systemem czasu pracy stosowanym przez pracodawców jest system podstawowy. W tym systemie może pracować praktycznie każdy pracownik. Praca zdalna nie wyklucza możliwości stosowania tego systemu i nie wymusza konieczności jego zmiany. Należy pamiętać, że normami obowiązującymi w tym systemie są te, które zostały opisane w art. 129 kp. Czas pracy zatem nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Wprowadzenie pracy zdalnej nie oznacza, że zostają wyłączone przepisy dotyczące norm czasu pracy i nie będą powstać nadgodziny w sytuacji, gdy pracownik będzie pracować ponad obowiązujące swoje normy.
W tym systemie czasu pracy pracodawca oczywiście jest obowiązany prowadzić ewidencję czasu pracy oraz ewidencjonować w niej godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy, a także liczbę przepracowanych godzin.
System zadaniowy
Bardzo dużo pracodawców myśli, że system zadaniowego czasu pracy to system, którym nie obowiązują żadne normy czasu pracy a pracownik pracuje niejako w trybie nienormowanym. Nie ma takiego systemu czasu pracy w polskim kodeksie pracy jak nienormowany czas pracy. W art. 140 kp jasno zawiera normę prawną odsyłającą do normy 8/40/5./W przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy może być stosowany system zadaniowego czasu pracy. Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art. 129.
Zatem nie ma żadnych przeszkód prawnych, aby pracownik, który wykonuje swoją pracę w trybie zdalnym pracował w systemie zadaniowego czasu pracy.
W tym systemie czasu pracy pracodawca oczywiście jest obowiązany prowadzić ewidencję czasu pracy jednak jest zwolniony z obowiązku ewidencjonowania godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy, a także liczby przepracowanych godzin.
System równoważnego czasu pracy
W ramach systemu równoważnego czasu pracy można wyróżnić trzy jego typy.
- Zgodnie z art. 135 § 1 kp jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy.
- Zgodnie z art. 136 § 1 kp przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 16 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.
- Zgodnie z art. 137 § 1 kp do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Przepisy art. 135 § 2 i 3 oraz art. 136 § 2 stosuje się odpowiednio.
Uważam, że praca zdalna ze względu na specyfikę równoważnego systemu czasu pracy i przesłanek jego stosowania be∂zie mało prawdopodobne zastosowanie w nim pracy zdanej w szczególności przy ochronie mienia, osób, zakładowych strażach pożarnych i ratowniczych, a także przy dozorze urządzeń.
W tym systemie czasu pracy pracodawca oczywiście jest obowiązany prowadzić ewidencję czasu pracy oraz ewidencjonować w niej godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy, a także liczbę przepracowanych godzin.
System pracy w ruchu ciągłym
Zgodnie z art. 138 § 1 zdanie pierwsze przy pracach, które ze względu na technologię produkcji nie mogą być wstrzymane (praca w ruchu ciągłym), może być stosowany system czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 tygodni, a jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin.
Uważam, że w tym systemie nie będzie także możliwości pracy zdalnej. Przykład: Piec topialniany w hucie szkła nie jest wygaszany, albowiem jego wygaszenie kosztuje kilkaset tysięcy złotych oraz trwa tydzień. Tym samym praca przy piecu ze względów technologicznych jest wykonywana w ruchu ciągłym, a więc brak jest możliwości fizycznych, aby przenieść piec w inne miejscu, by pracownik, który go obsługuje mógł wykonywać tą pracę po prostu w innym miejscu w trybie zdalnym.
W tym systemie czasu pracy pracodawca oczywiście jest obowiązany prowadzić ewidencję czasu pracy oraz ewidencjonować w niej godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy, a także liczbę przepracowanych godzin.
System pracy weekendowej lub system skróconego tygodnia pracy
Systemy te charakteryzują się tym, że istnieje możliwość przedłużenia normy dobowej do 12 godzin. Brak jest jakichkolwiek powiązań z rodzajem, sposobem i ewentualnie narzuconym miejscem pracy, a więc praca zdalna jak najbardziej może być wykonywana.
W obu systemach czasu pracy pracodawca oczywiście jest obowiązany prowadzić ewidencję czasu pracy oraz ewidencjonować w niej godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy, a także liczbę przepracowanych godzin.
Przerywany system czasu pracy
Zgodnie z art. 139 § 1 kp jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system przerywanego czasu pracy według z góry ustalonego rozkładu przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy nie wlicza się do czasu pracy, jednakże za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.
System przerywanego czasu pracy jest bardzo specyficzny. Zazwyczaj jest on stosowany w instytucjach kultury albo w stosunku do pracowników będących kierowcami zawodowymi. Dość ciężko jest w tym wypadku ocenić możliwość wprowadzenia i stosowania pracy zdalnej do pracowników wykonujących pracę w omawianym systemie. jednak wydaje mi się, że będzie istniała taka możliwość.
Przykład: Pracownik zatrudniony w systemie przerywanego czasu pracy podczas pierwszego rozpoczęcia pracy pracuje w domu zdalnie. Po tej pracy następuje przerwa w świadczeniu pracy i po raz drugi rozpoczyna pracę tym razem udając się do zakładu pracy.
Ruchomy czas pracy
Ruchomy czas pracy nie jest systemem czasu pracy tylko rozkładem pracy stosowanym w ramach konkretnego systemu czasu pracy. Tym samym jeśli praca zdalna będzie mogła zostać wprowadzona z uwagi na rodzaj pracy, na system czasu pracy to tym bardziej będzie można wprowadzić ruchomy czas pracy w całym zakładzie pracy albo na wniosek pracownika.
Obowiązują dwa typy ruchomego czasu pracy.
1. Rozkład czasu pracy może przewidywać różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla pracowników dniami pracy.
2. Rozkład czasu pracy może przewidywać przedział czasu, w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniu, który zgodnie z tym rozkładem jest dla pracownika dniem pracy.
Więcej o ruchomym czasu pracy przeczytasz w moim wpisie:
Wprowadzenie ruchomego rozkładu czasu pracy
Pozdrawiam, Karolina Niedzielska
