Na podstawie ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2021 r., poz. 1621) w dniu 1 stycznia 2022 r. wejdą w życie przepisy, które zmieniają dotychczasowe zasady podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.
Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym
W związku z nowymi przepisami zmianie ulegnie moment objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, które będzie następowało od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń (ZUS ZUA), nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostanie złożone/ przekazane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Nieco inaczej będzie w przypadku, gdy zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego będzie dokonywane wraz ze zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych. Wówczas objęcie ubezpieczeniem nastąpi od dnia wskazanego w zgłoszeniu, gdy zostanie ono dokonane w terminie 7 dni od daty powstania tytułu do ubezpieczenia.
Powyższa zasada dokonywania zgłoszenia do ubezpieczeń będzie miała również zastosowanie w sytuacji wznowienia wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorców, którzy nie podlegali dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.
Ustanie dobrowolnego ubezpieczenia będzie następowało od dnia wskazanego w zgłoszeniu wyrejestrowania, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie ZUS ZWUA zostanie przekazane do ZUS.
W okresie od dnia przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego do dnia ustania tego ubezpieczenia płatnik będzie zobowiązany do rozliczania i opłacania dobrowolnej składki chorobowej za każdy miesiąc trwania tego ubezpieczenia. Aby nie płacić składek z tego tytułu, konieczne będzie dokonanie wyrejestrowania w tym zakresie w ZUS.
Nieterminowe opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe
Nieterminowe opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie będzie już przyczyną jego ustania. Tym samym, dobrowolne ubezpieczenie nie ustanie, jeśli składka będzie opłacona po terminie albo nie zostanie opłacona w ogóle. W konsekwencji ubezpieczeni, nie będą musieli w takich sytuacjach wnioskować do ZUS o przywrócenie terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie.
Zaległość w składkach na ubezpieczenia społeczne nie będzie powodowała ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, ale będzie miała wpływ na prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Jeśli bowiem, zaległość ta przekroczy kwotę 1% minimalnego wynagrodzenia (czyli w 2022 r. 30,10 zł), to prawo do świadczeń nie będzie przysługiwało do czasu spłaty całości zadłużenia. Prawo do świadczenia przedawni się, jeśli zadłużenie nie zostanie spłacone w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia.
Kto podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu
Dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, tj.:
1) wykonujące pracę nakładczą,
2) wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące. Nie dotyczy to tych osób, które nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 roku życia,
3) prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,
4) współpracujące z osobami fizycznymi, będącymi przedsiębiorcami, którzy podjęli działalność gospodarczą po raz pierwszy albo rozpoczęli ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonują jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej i nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Są to przedsiębiorcy korzystający z tzw. ulgi na start,
5) doktoranci, otrzymujący stypendium doktoranckie,
6) wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
7) należące do stanu duchownego (art. 11 ust. 2, w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 2, 4–5a, 7b, 8 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nie mogą przystąpić osoby, które podlegają dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Oznacza to, że w przypadku, gdy np. osoba wykonująca pozarolniczą działalność gospodarczą, która nie jest objęta obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, jest jednocześnie zatrudniona na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy lub przynajmniej z minimalnym wynagrodzeniem, to wówczas nie ma ona prawa do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Wysokość składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe
Składka na ubezpieczenie chorobowe wynosi 2,45% podstawy jej wymiaru.
Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe osób podlegających dobrowolnie temu ubezpieczeniu stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z tym że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Ogłasza ją Prezes ZUS w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w terminie 7 dni kalendarzowych od dnia ogłoszenia przez Ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osób z nimi współpracujących, podstawę wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia.
Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności również stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Podstawa ta nie ma zastosowania do osób, które:
– w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
– wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Podstawę wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, gdy w umowie zlecenia wynagrodzenie określono kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, bądź też prowizyjnie, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy zlecenia. Gdy w umowie zlecenia wynagrodzenie zostało określone w inny sposób, wówczas podstawę wymiaru składki stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia.
W przypadku, gdy zleceniobiorca przystępuje do ubezpieczania chorobowego w trakcie wykonywania umowy zlecenia, składka na ubezpieczenie chorobowe jest naliczana od takiej samej podstawy, od której za ten miesiąc są naliczane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zasada ta ma zastosowanie również wtedy, gdy wypłata wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia została dokonana przed dniem przystąpienia danej osoby do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Pozdrawiam, Karolina Niedzielska
