Ochrona małżonka żołnierza przez wypowiedzeniem

Na gruncie kodeksu pracy, ale także innych przepisów szczególnych lub odrębnych przewidziano wiele podstaw, które stanowią ochronę przed wypowiedzeniem. Jedną z takich ustaw jest ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 825 z późn. zm.). Na jej gruncie można znaleźć kilka przepisów na podstawie których pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć pracownikowi umowy o pracę.

Bardzo ciekawym przepisem jest art. 306 ww. ustawy, który przewiduje, że w okresie odbywania przez żołnierza obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy z małżonkiem żołnierza może nastąpić wyłącznie z winy pracownika oraz w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Co ciekawe, w komentarzach do tego przepisu nie znajdziemy żadnej jego interpretacji, a nastręcza on w praktyce bardzo wielu problemów praktycznych. W pierwszej kolejności należy wskazać, że pracodawca nie został wyposażony w jakiekolwiek narzędzia prawne, które umożliwiłyby mu pozyskanie informacji o tym, kim jest małżonek pracownika. Tym samym do momentu wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę lub wcześniejszego ujawnienia przez niego tejże informacji pracodawca nie ma świadomości i nie wie, że pracownik jest chroniony przed zwolnieniem z pracy. W sytuacji, gdy po dokonaniu wypowiedzenia pracownik ujawni, że jest małżonkiem żołnierza zawodowego i podlega ochronie z art. 306 ustawy o obronie Ojczyzny, pracodawca winien cofnąć wypowiedzenie. Natomiast jeśli pracownik odwołałby się do sądu pracy i dopiero przed sądem ujawnił tę okoliczność, to pracodawcy, moim zdaniem, nie pozostałoby nic innego, jak uznanie powództwa powoda.

Po drugie, brak jest przepisu, który wskazywałby, w jaki sposób należy udokumentować fakt bycia małżonkiem żołnierza zawodowego. W mojej ocenie powinna być to postać oświadczenia małżonka żołnierza. Dodatkowo uważam, że pracownik winien przedstawić do wglądu akt małżeństwa na okoliczność tego, czy trwało ono w dniu wypowiedzenia mu umowy o pracę. Należy także zauważyć, że ustawodawca w omawianym przepisie nie przewidział ewentualnej możliwości uchylenia ochrony, np. wskutek separacji faktycznej, a tym bardziej prawnej. Tym samym uznać należy, że ochrona ta obejmuje także w przypadku orzeczonej separacji, albowiem małżeństwo trwa nadal.

Podobny przepis funkcjonował na gruncie art. 126 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 372, z późn. Zm.), zgodnie z którym w okresie odbywania przez żołnierza zasadniczej służby wojskowej rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy z żoną żołnierza może nastąpić wyłącznie z winy pracownicy oraz w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Nie ukrywam, że według mnie ten przepis nie wzbudzał tyle kontrowersji, co obecnie art. 306 ustawy o obronie Ojczyzny. Był również pomijany w komentarzach. Orzecznictwo też jest bardzo ubogie. Jedna z uchwał SN z dnia 1 czerwca 1982 r., III PZP 23/82, OSNC 1983, nr 2–3, poz. 22 wskazuje, że ochrona żony żołnierza tyczy się także powołania do służby w przypadku stanu wojennego.

Więcej na temat ochrony przed wypowiedzeniem dowiesz się z mojej książki: Zatrudnianie i zwalnianie pracowników https://karolinaniedzielska.pl/ksiazka-zatrudnianie-i-zwalnianie-pracownikow

Pozdrawiam, Karolina Niedzielska

Pozdrawiam, Karolina Niedzielska