Obecnie problematyczne i dyskusyjne jest tropienie tzw. oszustw związanych z dyplomami, albowiem brak jest konkretnej podstawy prawnej, która umożliwiałaby uzyskanie informacji o kandydacie do pracy albo pracowniku w zakresie jego wykształcenia. Jest to problematyczne, albowiem nierzadko zdarza się, że takie osoby posługują się sfałszowanymi dokumentami. Były także przypadki, gdzie takie osoby przepracowały kilka lat na danym stanowisku. Może to być niezwykle problematyczne w kontekście zatrudniania na podstawie pragmatyk służbowych, na podstawie których nierzadko stawia się kandydatom i pracownikom dość wyśrubowane wymogi, w tym także dotyczące wykształcenia.
W obecnym stanie prawnym na podstawie art. 22 (1) § 5 kodeksu pracy udostępnienie pracodawcy danych osobowych następuje w formie oświadczenia osoby, której dane dotyczą. Pracodawca może żądać udokumentowania danych osobowych osób, między innymi dotyczących posiadanego przez kandydata do pracy lub pracownika wykształcenia, w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia.
Jak czytamy na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego celem projektowanej ustawy jest stworzenie w ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2024 r. poz. 1571, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, ram prawnych, które umożliwią pracodawcom potwierdzanie w uczelni danych zawartych w dyplomie ukończenia studiów wydanym w postaci papierowej. Do ustawy o szkolnictwie wyższym ma zostać dodany art. 77a, który przewidywałby:
„77a. 1. Uczelnia, na wniosek pracodawcy mającego uzasadnione wątpliwości co do prawdziwości danych zawartych w dyplomie ukończenia studiów wydanym w postaci papierowej, potwierdza zgodność danych zawartych w tym dyplomie z danymi zawartymi w prowadzonej przez siebie dokumentacji przebiegu studiów, o której mowa w art. 74 ust. 2 pkt 2 i 3.
2. Wniosek o potwierdzenie danych zawartych w dyplomie ukończenia studiów wydanym w postaci papierowej zawiera:
1) dane identyfikacyjne pracodawcy:
a) nazwę i adres siedziby, a w przypadku pracodawcy będącego osobą fizyczną – adres miejsca zamieszkania lub adres prowadzenia działalności,
b) numer REGON,
c) adres do doręczeń elektronicznych;
2) dane dotyczące dyplomu ukończenia studiów:
a) imię (imiona) i nazwisko absolwenta,
b) numer dyplomu ukończenia studiów;
3) zakres danych, które wymagają potwierdzenia przez uczelnię;
4) uzasadnienie interesu prawnego;
5) oświadczenie, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składaniefałszywych oświadczeń, o wstępnej weryfikacji dyplomu ukończenia studiów, pod kątem zabezpieczeń przed fałszerstwem wymaganych dla dokumentów publicznych kategorii drugiej, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ust. 5 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o dokumentach publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1669) – w przypadku dyplomu ukończenia studiów, którego wniosek dotyczy, wydanego pod dniu 12 lipca 2019 r.
3. Pracodawca składa wniosek, o którym mowa w ust. 2, na adres do doręczeń elektronicznych uczelni wskazany w Biuletynie Informacji Publicznej na jej stronie podmiotowej. Korespondencja w sprawie wniosku, o którym mowa w ust. 2, w tym przekazanie informacji dotyczącej potwierdzenia danych zawartych w dyplomie ukończenia studiów wydanym w postaci papierowej, odbywa się wyłącznie w formie elektronicznej.
4. Uczelnia pobiera opłatę za potwierdzenie danych zawartych w dyplomie ukończenia studiów wydanym w postaci papierowej. Opłatę wnosi się na rachunek bankowy uczelni wskazany w Biuletynie Informacji Publicznej na jej stronie podmiotowej a potwierdzenie jej wniesienia dołącza się do wniosku, o którym mowa w ust. 2.
5. Wysokość opłaty wynosi 1 % minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2024 r. poz. 1773) obowiązującego w dniu złożenia wniosku.
6. Uczelnia przekazuje informację dotyczącą potwierdzenia danych zawartych w dyplomie ukończenia studiów wydanym w postaci papierowej niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia złożenia kompletnego wniosku. Informacja jest opatrzona podpisem zaufanym albo kwalifikowanym podpisem elektronicznym rektora albo osoby upoważnionej przez niego do wydania informacji oraz zawiera wskazanie stanowiska służbowego osoby podpisującej.”.
Planowane wejście w życie przepisów: 1 stycznia 2026 r.
Pozdrawiam, Karolina Niedzielska
